فضا چه بویی می‌دهد؟
شاید تصور کنی فضا چون خالی از هواست، هیچ بویی ندارد. این تا حد زیادی درست است، چون بوها در واقع ناشی از مولکول‌هایی هستند که در هوا حرکت می‌کنند و به گیرنده‌های بویایی ما می‌رسند. اما نکته جالب اینجاست: **فضانوردانی که در ایستگاه فضایی بین‌المللی کار کرده‌اند، گزارش داده‌اند که فضا، پس از بازگشت از پیاده‌روی فضایی، بوی خاصی دارد!**
وقتی فضا را نمی‌شود بو کرد!
در خلأ کامل فضا، هیچ مولکولی وجود ندارد تا بتواند بو ایجاد کند. در نتیجه، اگر مستقیماً در فضا قرار بگیری، چیزی حس نمی‌کنی. اما ماجرا از جایی جالب می‌شود که فضانوردان پس از بازگشت به داخل ایستگاه فضایی یا شاتل فضایی، لباس‌های فضایی‌شان را درمی‌آورند و یک بوی خاص در اطراف آن‌ها پخش می‌شود. این بو، همان چیزی است که به آن “بوی فضا” می‌گویند.
توصیف فضانوردان از بوی فضا
بسیاری از فضانوردان بوی فضا را مانند بوی فلز سوخته، جرقه‌ی جوشکاری، استیک سرخ‌شده، دود باروت، یا حتی بوی ازن** توصیف کرده‌اند. مثلاً **دان پتیت**، یکی از فضانوردان ناسا، گفته بود:
> «فضا بویی دارد بسیار متمایز، که هیچ‌وقت در زمین آن را استشمام نکرده‌ام. بویی تند و فلزی، شبیه بوی جوشکاری یا موتور موتورسیکلت.»
این بو معمولاً روی لباس فضانوردان یا در هوای اطراف محفظه‌ای که به فضا باز شده باقی می‌ماند و لحظاتی پس از بازگشت، توسط خدمه احساس می‌شود.
منبع این بو چیست؟
دانشمندان معتقدند این بو نتیجه‌ی واکنش‌های شیمیایی ناشی از برخورد اکسیژن با ترکیبات موجود در لباس فضایی و هواپیمای فضایی است**. وقتی فضانوردان به فضا می‌روند، لباس‌شان در معرض تابش شدید فرابنفش، ذرات باردار خورشیدی و خلأ قرار می‌گیرد. هنگام بازگشت به محیط با اکسیژن، این ترکیبات ممکن است واکنش نشان دهند و بو تولید کنند.
به عبارت دیگر، فضا خودش بو ندارد، اما موادی که در فضا قرار گرفته‌اند، پس از بازگشت به محیط دارای اکسیژن، **بویی از خود متصاعد می‌کنند که ما آن را “بوی فضا” می‌نامیم.
چرا این بو اهمیت دارد؟
ممکن است این بو فقط یک کنجکاوی علمی به نظر برسد، اما بررسی آن می‌تواند به درک بهتر ما از محیط فضا و تأثیر آن بر مواد کمک کند. حتی برخی شرکت‌های عطرسازی از این توصیفات استفاده کرده‌اند تا عطری با “رایحه فضا” بسازند! این کار می‌تواند به آموزش و الهام نوجوانان برای علاقه‌مند شدن به علم و فضا کمک کند.
نتیجه‌گیری
فضا، به‌طور مستقیم بو ندارد، اما بویی که روی لباس فضانوردان باقی می‌ماند، از دید انسان‌ها بسیار خاص و متمایز است. این بو بازتابی از محیط خشن و پرانرژی فضاست که باعث واکنش‌هایی در سطح مواد می‌شود. پس اگر روزی به فضا رفتی، منتظر بویی باش که شبیه به استیک سوخته یا آهن داغ است!
