حتماً تا حالا به رگ‌های روی دست یا پاهایت نگاه کرده‌ای و دیده‌ای که رنگشان آبی یا سبز به نظر می‌رسد. اما وقتی خونی از دستت می‌آید، می‌بینی که خون قرمز است! این موضوع ممکن است برایت سوال‌برانگیز باشد: اگر خون قرمز است، پس چرا رگ‌ها آبی دیده می‌شوند؟ بیایید با هم این راز را کشف کنیم!
خون چیست و چرا قرمز است؟
خون یک مایع خیلی مهم در بدن ماست. کار اصلی آن این است که اکسیژن (هوای مورد نیاز سلول‌ها) و مواد غذایی را به همه جای بدن برساند. خون از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است، مثل:
-
گلبول‌های قرمز
-
گلبول‌های سفید
-
پلاکت‌ها
-
پلاسما (مایع زرد رنگی که بقیه سلول‌ها در آن شناورند)
رنگ قرمز خون به خاطر گلبول‌های قرمز است. این گلبول‌ها دارای ماده‌ای به نام هموگلوبین هستند. هموگلوبین با اکسیژن ترکیب می‌شود و باعث می‌شود خون رنگ قرمز پیدا کند. وقتی خون پر از اکسیژن است (مثلاً در ریه‌ها)، رنگ آن قرمز روشن است. وقتی اکسیژن خود را به سلول‌ها می‌دهد و به قلب برمی‌گردد، رنگ آن کمی تیره‌تر می‌شود، ولی هنوز هم قرمز است، نه آبی!
پس چرا رگ‌ها آبی دیده می‌شوند؟
درست است که خون همیشه قرمز است، اما دلیل اینکه رگ‌های زیر پوست آبی دیده می‌شوند به چشم ما و نور مربوط می‌شود، نه رنگ واقعی خون.
وقتی نور به پوست ما می‌تابد، مقداری از آن وارد پوست می‌شود. نور خورشید یا لامپ شامل رنگ‌های مختلفی است. بعضی از این رنگ‌ها مثل قرمز و زرد، خیلی راحت از پوست عبور می‌کنند. ولی رنگ‌هایی مثل آبی، بیشتر پخش می‌شوند و از پوست بازتاب می‌کنند.
چشم ما بیشتر بازتاب نور آبی از رگ‌ها را می‌بیند، مخصوصاً اگر پوست روشن باشد. برای همین رگ‌ها آبی یا سبز دیده می‌شوند، ولی این فقط یک توهم نوری است. اگر رگی را باز کنی (که البته نباید!)، باز هم خون داخل آن قرمز است، حتی اگر تیره‌تر باشد.
آیا خون آبی وجود دارد؟
در بدن انسان نه! اما در طبیعت، بعضی حیوانات مثل اختاپوس یا خرچنگ، خونی دارند که به رنگ آبی دیده می‌شود. این به این خاطر است که در خون آن‌ها به جای هموگلوبین، ماده‌ای به نام هموسیانین وجود دارد که با اکسیژن ترکیب می‌شود و رنگ آبی ایجاد می‌کند. ولی ما انسان‌ها همیشه خون قرمز داریم.
چرا این موضوع مهم است؟
دانستن این اطلاعات به ما کمک می‌کند بدنمان را بهتر بشناسیم. مثلاً اگر کسی بگوید خون در رگ‌ها آبی است، می‌توانی با اطمینان بگویی که نه، این فقط به خاطر بازتاب نور است. همچنین این اطلاعات به دانش‌آموزانی که زیست‌شناسی می‌خوانند کمک می‌کند مفاهیم علمی را بهتر درک کنند.
نتیجه‌گیری
-
خون انسان همیشه قرمز است، چون در آن هموگلوبین وجود دارد.
-
رنگ رگ‌ها به خاطر بازتاب نور از پوست است، نه رنگ واقعی خون.
-
این اتفاق یک خطای دید طبیعی است که برای همه اتفاق می‌افتد.
-
حیواناتی در طبیعت وجود دارند که خونشان واقعاً آبی است، ولی در انسان این‌طور نیست.
حالا اگر کسی ازت پرسید چرا رگ‌هامون آبیه ولی خونمون قرمزه، می‌تونی جواب علمی و باحال براش داشته باشی!
