وقتی به قاره آفریقا فکر می‌کنیم، معمولاً تصویر دشت‌های گرم، خورشید درخشان و حیواناتی مثل زرافه، فیل و شیر در ذهنمان نقش می‌بندد. اما سؤال جالبی که ممکن است برایت پیش بیاید این است: چرا در آفریقا خبری از زمستان سرد و برف نیست؟ در این مطلب می‌خواهیم با زبان ساده و علمی، دلیل گرم بودن بیشتر مناطق آفریقا را توضیح بدهیم.
آفریقا کجاست؟
نزدیک خط استوا
قاره آفریقا در بخش میانی کره زمین قرار دارد و نیمی از آن دقیقاً روی خط استواست. خط استوا جایی است که نور خورشید مستقیم‌تر به زمین می‌تابد. این یعنی انرژی گرمایی بیشتری به این منطقه می‌رسد و در نتیجه هوا گرم‌تر می‌شود.
مناطق گرمسیری
بیشتر کشورهای آفریقایی در ناحیه‌ای به نام مناطق گرمسیری یا استوایی قرار دارند. در این مناطق، هوا در طول سال تقریباً ثابت و گرم است. حتی در فصل‌هایی که ما به آن‌ها “زمستان” می‌گوییم، دمای هوا فقط کمی کاهش پیدا می‌کند و خیلی سرد نمی‌شود.
چرا زمستان ندارند؟
زاویه تابش خورشید
در جاهایی که خورشید به صورت مایل می‌تابد، هوا سردتر می‌شود (مثل قطب‌ها یا کشورهای شمالی). اما در آفریقا خورشید تقریباً عمود بر سطح زمین می‌تابد. این تابش عمودی باعث می‌شود زمین زودتر گرم شود و دمای هوا بالا بماند.
نبودن تغییر شدید فصل‌ها
در کشورهای نزدیک به استوا، فصل‌ها مثل کشورهای شمالی چهار تا نیستند (بهار، تابستان، پاییز، زمستان)، بلکه معمولاً فقط دو فصل وجود دارد: فصل بارانی و فصل خشک. تفاوت دما بین این فصل‌ها زیاد نیست، به همین دلیل مردم آن‌جا زمستان سرد را تجربه نمی‌کنند.
جریان‌های هوایی گرم
در نزدیکی آفریقا، جریان‌های هوایی گرم در حرکت هستند که از خنک شدن هوا جلوگیری می‌کنند. این جریان‌ها مانند بخاری طبیعی عمل می‌کنند و دمای هوا را بالا نگه می‌دارند.
آیا همه آفریقا گرم است؟
کوه‌ها و بیابان‌ها
نه کاملاً! بعضی مناطق مثل کوهستان‌های بلند آفریقا، مثلاً “کوه کلیمانجارو”، در ارتفاع بالا قرار دارند و آن‌جا هوا می‌تواند سرد و حتی برفی باشد. ولی این مناطق محدود هستند و بیشتر قاره گرم است.
شمال آفریقا
در شمال آفریقا کشورهایی مثل مراکش و تونس وجود دارند که گاهی زمستان‌های خنک دارند. اما باز هم به اندازه کشورهای اروپایی یا قطبی سرد نمی‌شود.
نتیجه‌گیری: آفریقا همیشه آفتابی نیست، ولی تقریباً همیشه گرم است!
دلیل اصلی نداشتن زمستان سرد در آفریقا، جایگاه جغرافیایی این قاره روی زمین و نزدیکی آن به خط استواست. نور مستقیم خورشید، جریان‌های هوایی گرم و نبودن تغییر فصل شدید باعث می‌شود بیشتر نقاط این قاره هوای گرم و دل‌چسبی داشته باشند. البته این گرما همیشه هم راحت نیست و در بعضی جاها به بیابان و خشکسالی تبدیل می‌شود.
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا در آفریقا هیچ‌جا برف نمی‌بارد؟
در مناطق کوهستانی بلند مثل کوه کلیمانجارو در تانزانیا گاهی برف دیده می‌شود، ولی در بیشتر مناطق آفریقا خبری از برف نیست.
۲. آیا آفریقا تابستان و زمستان دارد؟
در مناطق استوایی آفریقا فصل‌ها بیشتر به صورت “خشک” و “بارانی” هستند، نه بهار و زمستان مانند اروپا یا آسیا.
۳. گرم‌ترین نقطه آفریقا کجاست؟
بیابان صحرای بزرگ (Sahara) یکی از گرم‌ترین مناطق جهان است که در شمال آفریقا قرار دارد.
۴. چرا آفریقا برای حیوانات وحشی مناسب است؟
گرما، پوشش گیاهی متنوع و دسترسی به منابع طبیعی باعث شده زیستگاه خوبی برای حیواناتی مثل شیر، زرافه، فیل و یوزپلنگ باشد.
